Maya 1 yaşına bastığından beri uyku öncesi ritüelinde beraber ufak bir kaç hafıza geliştirme oyunu oynuyoruz. Özellikle uyku öncesi yapılan bu bilişsel aktiviteleri iyi bir uyku da takip ettiğinde, çocukta %100 faydasını gördüğüm için sizlere de yazmak istedim.
İlk oyunumuz hafıza geliştirmeye yönelik. Uyku ritüelinin son aşamasında, yani tüm o şarkılar, öpmeler, koklamalar bittikten sonra, henüz sersemlememişken "sana bugünün hikayesini anlatayım mı?" diyorum ve heyecanlı ve el çırpmalı bir "eveeet" cevabından sonra yaklaşık 10-15 cümleyi geçmeyecek şekilde ona uyku zamanına dek neler yaptığımızı anlatıyorum. Maya artık öğle uykusu uyumuyor ama siz eğer öğle uykusuna yattıysanız, sabahtan öğlene ve gece uykusu ise sadece öğleden sonra olanları tabii. Gece uykusu öncesi tüm günü anlatmaya çalıştığınızda, özellikle sıradan bir gün geçirdiyseniz sabahki kısmı hatırlayamadıklarını ve sıkıldıklarını fark edeceksiniz, bu özellikle 1,5 yaş öncesinde beyin kendini uykuyla yenilediği için çok normal. Şimdi bahsedeceğim türde bir hafıza egzersizi ile yaş da büyüdükçe, geçmiş günlerden hatta haftalardan bile ne kadar çok şeyi hatırladığına şaşırarak şahit olacaksınız.
Beraber yattınız ya da yatağının kenarında oturdunuz diyelim. Ona "bugünün hikayesini anlatıyorum şimdi" diyerek başlıyorsunuz. Mesela şöyle bir hikaye olabilir: "Bu sabah erkenden uyandık ve panjurumuzu açıp günaydın dedik. Sonra bezini değiştirdim, bu sırada sen ördeğinle oynuyordun. Ördek ne diyordu? (çocuğunuz: vak vak) Eveet, ördek vak vak diyordu. Sonra yeşil elbiseni giydin, hatırlıyor musun, yanlarında çiçekler var hani.. (çocuk: kırmızıııı) eveeet, kırmızı çiçekleri var, sarı çiçekleri de var. Sonra beraber bir bardak meyve suyu içtik ve hazırlanıp dışarıya yürüyüşe çıktık. (çocuk: güneş parlıyor!) Eveet, bugün güneşli bir gündü. Oyun parkına yürüdük beraber ve sen orda arkadaşın Emma'yı gördün (çocuk: emma, salıncakta) Eveeet, Emma salıncakta sallanıyordu, sonra o inince sen sallandın. Peki beraber kumdan kale yaptınız mı? (Çocuk: hayır). Ama ben yaptınız diye hatırlıyorum, hatırlıyor musun nasıl kumları kovaya dolduruyordun? (Çocuk elle kum doldurma hayali oyunu yapıyor). Sonra beraber V.'ye gittik ve öğle yemeğimizi yedik (Çocuk: adam hazırladııı) Eveeet, garson yemeğimizi masamıza getirdi ve biz de yedik (Çocuk: ham ham ham) Evet, çok lezzetliydi. Sonra ne yaptık? (Çocuk ...) Sonra eve geri yürüdük, geldiğimizde sen yorulmuştun, o nedenle hazırlandık, elimizi yıkadık, dişimizi fırçaladık, pijamamızı giydik ve şimdi de yataktayız. Birazdan uyuyacağız ve uyandığımızda oyunlar oynamaya devam edeceğiz" gibi.
Bu oyunu çok faydalı buluyorum çünkü günün ritmini öğretirken, aynı zamanda zihnin uyku öncesi kısa bir "bilanço çıkarma" ve rahatlama şansı yakalamasına da yarıyor.
İkinci ritüelim ise ona iyi geceler demeden hemen önce "Maya seni çok seviyorum. Seni neden çok seviyorum biliyor musun? Çünkü ......" diye o günle ilgili bir cümle kurmak. Bu mesela; "çünkü bugün oyuncaklarını Emma ile paylaştın ve bu çok kibar bir davranıştı" da olabilir "çünkü kocaman dondurmayı yerken tüm ağzına bulaştırdın ve çok güldük" de olabilir. Yeter ki o günden aklınızda kalan olumlu, onun davranışına ya da direkt kişisel özelliklerine gönderme yapacağınız bir cümle olsun. Asla olumsuz cümle kurmuyorum, fakat içinde gizli olumsuzluk olan cümlelere de özellikle dikkat etmek lazım, örneğin "bugün çok huysuzdun, çok ağladın ama yine de sustun" ya da "bugün babanla oynarken düştün ama ağlamadın" gibi. Gizli olumsuzluk da en az açığı kadar çocuğu boşu boşuna negatife odaklar.
Bir diğer oyunumuz sadece hafıza değil, dil becerisini geliştirmeye de yönelik. Five little monkeys şarkısını Maya bebekliğinden beri çok seviyor. Daha konuşamadığı zamanlarda yatakta zıplayıp tek tek düşen bu yaramaz maymunlar orasını burasını yaralarken, ben de elimle yaralanan bölgeyi tutuyordum ve Maya da beni taklit ediyordu. 1,5 yaş civarı hem vücut bölümlerini göstermeye hem de ismini hatasız söylemeye başlayınca, ben de bu oyunu tüm vücuda yaydım. Sonra baktım oyunu farklı kavramlarla geliştirebiliyorum, mesela üzerindeki tulumda renkli yuvarlaklar kareler varsa, Maymun düşüp mesela kırmısı karesini ya da sarı üçgenini yaralamış olabiliyor. Bazı çocuklar fazla bilgiyle sıkılabiliyor ama ilgisi varsa ve soruyorsa, şekil ve renkleri de kolayca öğretebilirsiniz. Dediğim gibi, iyi bir uyku öncesi oynanan hafıza oyunları gün içinde oynanan oyunlardan daha etkili oluyor çünkü beyin uykuda öğrenileni hazmediyor. Yetişkinlerle yapılan araştırma sonuçları da, uyku öncesi öğrendikleri bir bilgiyi hafızada daha uzun süreli tutabildiğimizi gösteriyor bu nedenle. Deneyin ve görün derim.
Dipnot. Konuyla biraz alakasız olsa da bu şipşirin oda görselleri pinterestten. İnsanın içi gitmiyor mu ama!? 3 yaş oda tasarımına şimdiden yavaş yavaş hazırlanalım ;)